Krytyka zazwyczaj jest nieprzyjemna i na długo zostaje w pamięci. Skutkiem tego może być opór, a rezultaty odwrotne od pożądanych. Słowo „krytykować” ma również negatywne konotację, więc lepiej użyć sformułowania informacja zwrotna, której celem jest zwrócenie uwagi np. dziecka na niewłaściwe zachowania. Zatem jak udzielać informacji zwrotnej, aby osiągnąć dobre rezultaty?
Zasady konstruktywnej krytyki nie tylko dla dzieci:
1. Mów o zachowaniu, a nie o osobie.
Mów o konkretnym zachowaniu, zdarzenuiu. Wskaż, co ci się nie podoba. Nie mów: „bo ty jesteś…” tylko skup się na zachowaniu tej osoby. Na przykład: „nie podoba mi się kiedy robisz….” jest skuteczniejsza, ponieważ wskazuje co można skorygować.
2. Unikaj uogólnień.
Bądź precyzyjny. Konkretnie zaznaczaj i podkreślaj to, co wymaga zmiany. Nie generalizuj „ty zawsze”, „ty nigdy”. To nie pomaga. Wskazuj na konkretne sytuacje, miejsca, czas.
3. Rozmawiaj na osobności.
Nikt nie lubi być krytykowany przy innych ludziach. Nawet jeśli jesteś w sytuacji, kiedy trudno się powstrzymać – zrób to. Wróć do rozmowy, kiedy będziecie sami. Towarzystwo innych osób jest nie tylko kłopotliwe dla krytykowanego, ale także dla samych świadków, uczestniczących w sytuacji, która nie jest dla nich przeznaczona.
4. Bariery komunikacyjne.
Unikaj obrażania, zawstydzania, poniżania. Takie techniki nigdy nie przynoszą dobrych rezultatów.
5. Zadośćuczynienie
Jesli krytyka dotyczy ciebie, spróbuj skorygować swoje zachowanie i zrekompensować doznaną krzywdę drugiej osobie (jeśli taka miała miejsce).
Zadośćuczynienie, poprawa, zmiana jest celem, do którego dążysz.
6. Rozmowa
Rozmawiaj, tłumacz, wyjaśniaj. Wskazuj z jakiego powodu zwracasz uwagę na dane zachowanie. Jeśli krytyka dotyczy ciebie dopytuj, spróbuj zrozumieć. Może nie zdajesz sobie sprawy, dlaczego dane zachowanie przeszkadza drugiej osobie. Może robisz coś nieświadomie. Rozmowa może to wyjaśnić.
7. Spokój przede wszystkim
Krytyka zdarza się w każdej sferze życia. Czasem wypowiedziana jest wprost, czasem nie. Czasem słowa są delikatne, ostrożne, czasem bolą i przyklejają się z tyłu głowy i na długo zostają. Nie daj się wyprowadzić z równowagi. Krytyka to nie koniec świata. Ma cię budować, a nie niszczyć. Dzieki niej stajesz się lepszy, bo nawet jeśli jest bezzasadna daje ci szansę zastanowienia się nad sobą i poznania siebie lepiej.
Jako rodzic:
– Zastanów się, przeanalizuj słowa innych na temat dziecka
Może jest w nich dużo racji, spróbuj obiektywnie spojrzeć na sytuację; wyobraź sobie, co byś pomyślała/pomyślał gdyby w podobny sposób zachowało się inne dziecko – dopytaj, jeśli masz wątpliwości.
Nie wiesz, o co konkretnie chodzi, co się wydarzyło, jaki jest kontekst sytuacji, jakie są „zarzuty” – pytaj o szczegóły, o kontekst; łatwiej będzie wówczas znaleźć odpowiednie rozwiązanie i reakcję.
– Nie zakładaj złych intencji
Pomyśl, jakie ma intencje osoba, która zwraca uwagę na zachowanie dziecka; większość ludzi, a szczególnie wychowawcy, nauczyciele, opiekunowie mają na względzie dobro dziecka, nie odrzucaj ich słów tylko dlatego, że są nieprzyjemne.
– Nie bierz negatywnych uwag do siebie
Nawet jeśli krytykującemu „wyrwie” się niewłaściwe określenie, obrazi cię, nie traktuj tego osobiście; zwróć uwagę na niewłaściwe słownictwo, ale nie daj się sprowokować; niewłaściwe zachowanie twojego dziecka, to nie klęska, ani tragedia; nie wiń się za to, że twoje dziecko popełnia błędy – ono się uczy, daj mu taką szansę.
– Nie wyolbrzymiaj
Sytuacje problemowe moga być bardzo poważne, większość jednak nie wymaga interwencji całego sztabu specjalistów; drążenie, zbyt dogłębne analizowanie, rozpamiętywanie nie przynosi dobrych rezultatów; rozwiązane sprawy zostawiaj, nie dramatyzuj, kiedy coś się dzieje niepokojącego
– Działaj
Nie zostawiaj np. negatywnego zachowania dziecka, bez reakcji; sytuacja problemowa wymaga rozmowy, reakcji, rozwiązania; rozmawiaj z dzieckiem, tłumacz, co zrobiło źle i jakie sa tego skutki
– Bądź spójny z innymi;
Jeśli już krytyka pod adresem dziecka została przeanalizowana i uznajesz, że jest zasadna ustal spójną drogę postępowania np. z drugim rodzicem, opiekunem, nauczycielem; ustalacie np. że jeśli Staś znów uderzy kolegę, to będą określone konsekwencje i tego się trzymaj; jeśli w przedszkolu/szkole są określone zasady, to ty również musisz się do nich stosować i uczyć ich przestrzegania swojego dziecka.
————————————–