Anoreksja, czyli brak apetytu. Nazywana bywa również jadłowstrętem psychicznym i jest jednym z najpowszechniejszych zaburzeń odżywiania wieku dziecięcego. Jakie są jej przyczyny i czym się objawia?
Anoreksja, polega na celowej utracie wagi oraz zmianach w nawykach żywieniowych, które mogą prowadzić do poważnych, niekiedy zagrażających życiu, problemów zdrowotnych. Jadłowstręt psychiczny może rozwinąć się u dziecka jako sposób radzenia sobie ze stresem, konfliktami w rodzinie, czy zmianami związanymi z jego rozwojem emocjonalnym. Często towarzyszy mu niska samoocena i zaburzone relacje z rodzicami. Jednym z najbardziej widocznych objawów jest znaczna utrata masy ciała, utrzymująca się na poziomie co najmniej 15% poniżej prawidłowej. Typowe objawy anoreksji u dzieci to depresja, dążenie do perfekcji, samokrytycyzm, napięcie psychiczne, lęk przed otyłością i potrzeba kontroli posiłków oraz ilości przyjmowanych kalorii.
Anoreksja dziecięca?
U niektórych dzieci, będących pomiędzy 9, a 18 miesiącem życia, badacze wyróżniają występowanie anoreksji niemowlęcej. Polega ona na zmiennym apetycie dziecka, odmowie spożywania pokarmów, które różnią się konsystencją, barwą oraz zapachem od tych, które dotychczas znało. Według dr Wandy Urmańskiej z Zakładu Wczesnej Interwencji Psychologicznej, ten rodzaj anoreksji zaczyna się zwykle pomiędzy 6. miesiącem, a 2 rokiem życia dziecka. Anoreksja niemowlęca to rzadkie zjawisko i w przeciwieństwie do typowej anoreksji nie polega na świadomym strachu przed przybraniem na wadze, jest jedynie sposobem walki o kontrolę i dominację w relacjach z rodzicem. Zaburzenia odżywiania u tak małych dzieci mają specyficzny charakter. W tym przypadku czynnikiem decydującym jest odmowa przyjmowania pokarmu. Niechęci tej towarzyszy poczucie zagrożenia, bezradności, lęku oraz odczuwanie bólu. Skutkiem odmawiania spożywania posiłków jest niedobór wzrostu.
Leczenie
Leczenie anoreksji jest procesem długotrwałym i trudnym. Niezbędna jest współpraca z dietetykiem, lekarzem i psychologiem jednocześnie. W przypadku tego rodzaju zaburzenia, często korzysta się z terapii rodzinnej. Polega ona na włączeniu do procesu leczenia rodziny pacjenta oraz organizowaniu sesji terapeutycznych dla rodziców z dzieckiem. Celem terapii rodzinnej jest rozwiązanie problemu poczucia winy spowodowanego pojawieniem się choroby w rodzinie. Uczestnicy terapii uświadamiają sobie swoje mocne i słabe strony. Terapia rodzinna wiąże się także z poprawą komunikacji w rodzinie oraz wyłączeniem negatywnego wpływu zachowań, które wyzwoliły anoreksję u dziecka i ją podtrzymują. W tym przypadku kluczową rolę odgrywa naprawienie relacji dziecko – matka. Matka, która nie zapewnia poczucia bezpieczeństwa dziecku, nadmiernie je kontroluje, ma wobec niego wysokie wymagania związane z wyglądem, nauką czy zachowaniem może przyczynić się do pojawienia anoreksji.
Do tej pory nie opracowano całkowicie skutecznej metody leczenia anoreksji. W procesie psychoterapii stosowana jest terapia akceptacji i zaangażowania czyli ACT: Accept (akceptuj), Choose (wybierz), Take action (działaj). Na czym polega ta terapia?
ACCEPT – zaakceptuj
Pacjent akceptuje myśli o własnej osobie i swoich odczuciach. Na tym etapie osoba chorująca na anoreksję przestaje walczyć z negatywnymi myślami na swój temat.
CHOOSE – wybieraj
Etap ten obejmuje uświadomienie sobie swoich dażeń. Uczestnik terapii dokonuje wyboru, np. jakim chce być synem lub córką?
TAKE ACTION – działaj
Trzeci etap obejmuje wyznaczenia życiowych celów. Na tym etapie pacjent zaczyna zauważać, że istnieje różnica między nim jako osobą, a myślami i uczuciami, które ma na swój temat.
Czego nie mówić i co robić, żeby nie zwiększyć szans zachorowania na anoreksję u swojego dziecka?
- Nie porównuj wyglądu dziecka do innych, takie postępowanie może odnieść odwrotny skutek. Dziecko będzie się starało udowodnić najbliższym, że potrafi zadbać o swój wygląd i ma nad nim kontrolę, a to pierwszy krok do zaburzeń odzywiania.
- Jeżeli dziecko ma nadwagę lub jest otyłe nie naciskaj na nie przechodzeniem na kolejne diety. Uświadom dziecku skąd bierze się jego problem z wagą i jak można sobie z nim poradzić. Zachęć je do aktywności fizycznej i pokaż jak wygląda zdrowe odżywianie.
- Wspieraj dziecko w budowaniu swojej niezależności. Pozwól mu na podejmowanie własnych decyzji i popełnianie błedów. Niech czuje, że ma kontrolę nad swoimi wyborami.
