Przez pierwsze miesiące i lata życia dziecka układ nerwowy rozwija się w ogromnym tempie. Badania pokazują, że mózg dziecka od poczęcia do ukończenia przez dziecko 6 lat nabywa 80% swojej sprawności. Co mogą zrobić rodzice, aby rozwój funkcji poznawczych przebiegał jak najlepiej. Obok snu to właśnie dzięki diecie mózg będzie rozwijał się prawidłowo i pracował na najwyższych obrotach.
Dla młodego rozwijającego się organizmu tłuszcz pokarmowy stanowi źródło energii i kwasów tłuszczowych, w tym niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. NNKT wspomagają rozwój układu nerwowego oraz prawidłową pracę mózgu. Jak pokazują badania wykonane w ramach projektu „Nawyki żywieniowe a stan odżywienia niemowląt w Polsce”, zdrowych tłuszczów w diecie dzieci i niemowląt jest zdecydowanie za mało.
Zdrowe tłuszcze, czyli jakie?
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – NNKT dzielą się na kwasy jednonienasycone, których przedstawicielem jest kwas oleinowy z grupy omega-9 oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe, których przedstawicielami są kwasy z grupy omega-3 i omega-6.
NNKT nie może zabraknąć w diecie dziecka. Dobrymi źródłami tłuszczów jednonienasyconych są oliwa z oliwek, olej rzepakowy, arachidowy, awokado i orzechy. Spożywanie oliwy z oliwek extra vergine to idealny sposób na zapewnienie dzieciom i całej rodzinie zdrowego źródła tłuszczów w codziennej diecie. Ważne, aby ta oliwa była dobrej jakości, a najmniej składników odżywczych ma oliwa z wytłoczyn oliwnych.
W diecie dziecka nie może zabraknąć również tłuszczów wielonienasyconych. W te zdrowe kwasy tłuszczowe obfitują tłuste ryby, nasiona i ziarna oraz oleje z orzechów.
W posiłkach dzieci brakuje niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, a zwłaszcza kwasów omega-6 i omega-3. Kwasy omega-3 są bardzo ważne, szczególnie w trakcie dwóch pierwszych lat życia, gdy bardzo intensywnie rozwija się zarówno mózg, jak i wzrok dziecka. Istotny wpływ na zdrowie ma stosunek kwasów omega-6 do omega-3 w diecie. Uważa się, że stosunek tłuszczów omega- 6 do omega-3 powinien wynosić 2:1, a zwykle jest on zbyt duży, co ma związek z nadmiernym spożyciem produktów bogatych w kwasy omega-6. Jako źródło kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w najkorzystniejszych proporcjach plasują się siemię lniane, nasiona konopi, orzechy włoskie, orzechy makadamia, pistacje. Warto zwiększać w diecie dziecka ilość kwasów omega-3, podając mu olej lniany, rzepakowy, a ograniczając stosowanie olejów z ryżu czy słonecznika.
U bardzo małych dzieci zapotrzebowanie na kwasy omega-3 jest zaspokajane przez mleko matki lub mleko modyfikowane dla niemowląt. W późniejszym okresie do diety dziecka należy włączyć produkty je zawierające. Postaraj się, aby od dziewiątego miesiąca życia tłuste ryby, jak łosoś, tuńczyk, mintaj oraz makrela gościły na talerzu twojego dziecka 1, 2 razy w tygodniu.
Tłuszcze nasycone uznawane za „złe” i niepotrzebne są to głównie tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, jak smalec, margaryna twarda, pełna śmietana, czerwone mięso oraz część tłuszczów roślinnych, np.: olej palmowy. Nadmierne spożycie tłuszczów nasyconych może wpłynąć na wzrost stężenia cholesterolu we krwi, co zwiększa ryzyko chorób serca i układu krążenia.
Wystarczy 2 razy dziennie podać dziecku w zupie bądź innych potrawach łyżkę oliwy czy oleju, np. rzepakowego, by dostarczyć organizmowi niezbędne składniki oraz umożliwić wchłoniecie witamin, jak A, D, E i K, które rozpuszczają się tylko w tłuszczach.
Bardzo dobrym źródłem kwasów tłuszczowych są ryby, jak łosoś, halibut oraz orzechy, brokuły i sałata. Ryby zawierają również kwasy omega-3, dzięki czemu wspomagają rozwój zdolności poznawczych, zapamiętywania oraz zdolności językowych.
W diecie małego dziecka nie może zabraknąć witamin odpowiedzialnych za sprawne funkcjonowanie układu nerwowego. Zapewnią to witaminy z grupy B, a szczególnie witamina B12, która usprawnia przepływ krwi do mózgu, dzięki czemu lepiej go dotlenia.
Dobrym źródłem witamin z grupy B są: banany, ziemniaki, produkty pełnoziarniste (makaron, ryż, kasze), nabiał, mięso drobiowe.
Witaminy C, E i β-karoten to substancje odżywcze, których także nie powinno zabraknąć w diecie dziecka. Usprawniają one pracę i dotlenienie mózgu. W jakich produktach znajdziemy te witaminy? Bogatym źródłem witaminy C jest: kapusta kiszona, papryka, natka pietruszki, żurawina, dzika róża, acerola, owoce cytrusowe. Duże ilości witaminy E występują w: orzechach włoskich, migdałach, otrębach pszennych i oleju słonecznikowym.
Właściwie dobrane pokarmy zawierające odpowiednią ilość minerałów mogą zwiększają energię umysłową i usprawniają myślenie.
Mózg dziecka w sposób szczególny wspierają:
• magnez – poprawia pamięć i myślenie, wpływa na poprawę nastroju
• żelazo – przyczynia się do poprawy wydolności mózgu, gdyż stymuluje dotlenieniem mózgu
• jod – neutralizuje toksyny, które niszczą komórki nerwowe budujące mózg
• cynk – usprawnia działanie zmysłów, poprawia sprawność intelektualną, wpływa na poprawę nastroju
Wszystkie te składniki mineralne znajdują się w pożywieniu. To dlatego w diecie dziecka nie powinno zabraknąć produktów pełnoziarnistych, kasz, ryb, orzechów i pestek, jaj, kakao i roślin strączkowych.
