Czym jest?
Fobia to zaburzenia lękowe, polegające na doświadczaniu uporczywego i silnego strachu przed określonymi sytuacjami. O fobii szkolnej mówimy gdy dziecko lub nastolatek doświadcza silnego, nieuzasadnionego lęku przed szkołą i środowiskiem szkolnym – mogą to być na przykład sprawdziany, klasówki, odpowiedzi przy tablicy, lęk przed oceną przez kolegów. W konsekwencji przeżywania tego lęku dziecko unika chodzenia do szkoły, źle się czuje zarówno psychicznie jak i fizycznie już na samą myśl o szkole.
Jak ją rozpoznać?
Lęk jest naturalną reakcją człowieka na zagrożenia i niebezpieczeństwa czyhające w jego otoczeniu. Mobilizuje całe ciało do reakcji, walki lub ucieczki, czyli zmierzenia się z danym wyzwaniem lub uniknięcia go. Różnego rodzaju lęki pojawiają się w kolejnych etapach rozwoju i są całkowicie normalne i potrzebne np.: małe dzieci boją się przez pewien okres swojego życia ciemności i rozłąki z rodzicami, a nastolatki obawiają się oceny otoczenia. Jednakże zdobywanie kolejnych życiowych doświadczeń pozwala na dostosowanie się do nowych, na początku trudnych sytuacji i lęk znika. Gdy dzieje się tak, że dziecko doświadcza lęku bardzo długo, wyolbrzymia w swojej głowie zagrożenie, albo lęk pojawia się w sytuacjach nie będących niebezpiecznymi, potencjalnie możemy mówić o zaburzeniach. Taki nadmierny i przewlekle występujący utrudnia mu zwyczajne funkcjonowanie, powoduje że unika sytuacji postrzeganych jako zagrażające i w konsekwencji nie daje sobie możliwości zweryfikowania czy rzeczywiście jest się czego bać i czy da się ten lęk jakoś przezwyciężyć.
Fobia szkolna to właśnie taki nadmierny i nieadekwatny lęk przed wszelkimi sytuacjami związanymi ze szkołą. Objawami tej fobii są przede wszystkim silna niechęć i unikanie szkoły oraz cały szereg somatycznych dolegliwości występujących często już na samą myśl o pójściu do szkoły. Dziecko może skarżyć się na bóle brzucha, głowy, kołatanie serca, duszności, wymioty, biegunkę, nadmierne pocenie się, omdlewanie, stan podgorączkowy. Warto zwrócić uwagę no to, iż maluchom mającym fobię szkolną nie chodzi o rozłąkę z rodzicami, nie czują się źle gdy zostają same np. u dziadków czy kolegów. Poczucie zagrożenia i chęć unikania występuje tylko w środowisku szkolnym. Dzieci te na ogół bardzo przejmują się szkołą i nie lekceważą swoich obowiązków, otwarcie mówią o swoich trudnościach. Kłopoty z nauką są raczej konsekwencją niż przyczyną. O fobii możemy mówić gdy maluch boi się i unika szkoły przez co najmniej pół roku.
Jak sobie z nią radzić?
Fobia szkolna występuje u ok. 5-12 % populacji. Bardziej prawdopodobne jest, że rozwinie się ona u osób nieśmiałych, wrażliwych, lękliwych, perfekcjonistów, u osób które nie mają stabilnej samooceny. Gdy podejrzewamy, że dziecko może cierpieć na fobię warto jak najszybciej skonsultować się z psychologiem lub/i psychiatrą, żeby podjąć leczenie i zapobiec utrwaleniu się zaburzeń lękowych i pogorszeniu funkcjonowania w przyszłości. Leczenie polega najczęściej na psychoterapii podczas której mały pacjent wraz z terapeutą pracuje nad zmianą przekonań odnośnie szkoły, uczy się rozpoznawać i panować na lękiem. W terapii fobii szkolnej pomocne są treningi relaksacyjne, uczenie się technik rozwiązywania problemów, rozmowy o lęku, psychoedukacja, wsparcie rodziców i pedagogów.
