Uczucia są częścią ludzkiej natury, są częścią nas. Jeśli zaakceptujemy ten fakt i nauczymy się żyć w zgodzie z nimi będą dla nas przewodnikiem w każdej sytuacji, którą napotykamy na swojej drodze. Dzięki zrozumieniu i zaakceptowaniu uczuć lepiej rozumiemy siebie i innych ludzi.
Emocje pełnią dwie podstawowe funkcje w naszym życiu:
- Informacyjną – gdy pojawia się w nas jakaś emocja, jest to dla nas znak, że coś nas bardzo poruszyło. Np. niechęć, gdy siedzimy obok nieprzyjemnie pachnącej osoby lub złość, gdy ktoś przekracza nasze granice, może też pojawić się radość, gdy osiągniemy zamierzony cel. Ważne jest aby umieć odczytywać te informacje płynące z naszych emocji, wtedy zamiast zajmować się tłumieniem ich, zajmiemy się tym co jest problemem.
- Motywacyjną – drugą funkcją emocji jest motywowanie nas do działania, gdy więc rozpoznamy już naszą emocję, dowiemy się o czym ona nas informuje, poczujemy wewnętrzną motywację do tego, aby się tym zagadnieniem zająć. Nie tracimy wtedy czasu na tłumienie emocji, zamiast tego pożytkujemy czas i energię na to aby przesiąść się gdzieś indziej, gdy czyjś zapach nam przeszkadza, postawić granicę i doprowadzić do jej przestrzegania przez innych, gdy ktoś próbuje naszą granicę przekroczyć lub postępować w ten sam znany nam sposób, aby radość mogły częściej u nas występować.
Gdy blokujemy uczucia, uderzają one po pewnym czasie ze zwiększoną siłą. Poza tym proces tłumienia zabiera dużo energii, sprawia, że zaczynamy myśleć tunelowo, jednoznacznie, nie uwzględniając innych możliwości wyjścia z sytuacji, coraz trudniej również wtedy o kreatywność. Kiedy dajemy emocjom możliwość zaistnienia, szybko opadają z wysokiego poziomu, do stanu kiedy możemy funkcjonować i działać rozsądnie.
Wewnętrzne przyzwolenie na przeżywanie emocji to dawanie sobie prawa do ich odczuwania i branie odpowiedzialności za to co robimy pod ich wpływem.
Nie oznacza to, że możemy wyładowywać emocje na innych osobach, a bardziej chodzi o świadomą kontrolę emocji, np. pojawiła się złość, to znaczy, że to co robi mój partner/partnerka mi nie odpowiada, nie mam zgody na to, mówię więc jemu/jej, że takie zachowanie mnie złości i nie wyrażam na nie zgody.
Naszym obowiązkiem jako rodziców jest nauczyć dzieci świadomej kontroli emocji. Dzieci przeżywają silne stany emocjonalne, jeśli nauczymy je sobie z nimi radzić i brać za nie odpowiedzialność, sprawimy, że staną się bardziej świadome siebie, z większą inteligencją emocjonalną, która odpowiada za nawiązywanie dobrych relacji z innymi.
Często w wychowaniu słyszy się o dwóch podejściach do emocji. Z jednej strony emocje w roli panów – czyli traktowanie emocji jako najważniejszych kompasów w życiu, niesie to ze sobą niebezpieczeństwo niestabilności życiowej. Działamy wtedy bezrefleksyjnie, nie uwzględniając praktyczności i szkodliwości swoich zachowań. Z drugiej strony zdarza się traktowanie emocji jako swoich wrogów, tłumimy i unikamy więc pewnych emocji, które uważamy, że są dla nas destrukcyjne. Niestety takie podejście sprawia, że nierozwiązane problemy narastają, pojawiają się dodatkowe problemy. Takie tłumione emocje gdy wybuchną mogą rzeczywiście działać destrukcyjnie. Warto więc reagować na pojawiające się emocje od razu gdy się pojawią, działać po ich rozpoznaniu i po przeanalizowaniu tego o czym chcą nas poinformować. Działania powinny być kontrolowane przez nas. Tego należy nauczyć też dzieci. Kiedy dziecko przeżywa trudne emocje, ważne jest abyśmy powiedzieli mu, że to naturalne, że się złości, smuci, jest mu przykro, itd. i my to akceptujemy. Jeśli jednak dziecko w efekcie złości kopie innych, pluje lub robi inne niestosowne rzeczy, wyrażamy jednoznacznie, że na to się nie zgadzamy. A więc akceptujemy emocje, nie akceptujemy niewłaściwego zachowania w efekcie emocji.
Jak możemy pomóc dziecku w przeżywaniu silnych emocji:
- Słuchaj dziecka bardzo uważnie, zaobserwuj co się wydarzyło i jaką konkretnie emocję przeżywa
- Zaakceptuje te emocje
- Nazwij te emocje
Gdy emocje trochę opadną:
- Jeśli sytuacja tego wymaga postaw granicę odnośnie niewłaściwego zachowania
- Zaproponuj akceptowane zachowania
Np. Wygląda na to, że coś Cię zezłościło.
Po dłuższej chwili, gdy dziecko ochłonęło.
Widziałam, że zezłościłaś się i trzasnęłaś drzwiami. Nie zgadzam się na trzaskanie drzwiami. Gdy czujesz silną złość możesz mi opowiedzieć co się stało lub swoją złość narysować, możesz też posłuchać relaksującej muzyki lub potupać nogami.
Dzięki takim zabiegom nauczymy dziecko radzenia sobie z trudnymi emocjami w konstruktywny sposób.
