Owoce jarzębiny to nie tylko piękne, dekoracyjne kuleczki wykorzystywane przez dzieci do zabawy, ale też – dzięki swoim cennym składnikom – owoce, które wzmocnią nasz organizm jesienią i przygotują do zimy. Październik to najlepszy miesiąc, by wypełnić spiżarnię produktami z jarzębiny.
Wykorzystując jarzębinę w kuchni, trzeba posiadać podstawową wiedzę o jej działaniu. Owoce jarzębiny są trujące, ale tylko surowe. Przyczyną tego jest zawarty w nich kwas parasorbinowy, który wywołuje nudności, wymioty oraz biegunkę. Przetworzenie jarzębiny poprzez mrożenie, suszenie i gotowanie rozkłada ten związek, dzięki czemu przetwory z jarzębiny pozbawione są trujących właściwości.
Już nasze babcie doceniały jarzębinę bogatą w witaminę C i nazywały ją naturalną tabletką. Małe, pomarańczowe kulki jarzębiny zawierają przynajmniej tyle samo witaminy C, co cytryny. W ich składzie pojawiają się też inne witaminy, m.in.: A, E, K, z grupy B oraz PP. Jarzębina zawiera spore pokłady miedzi i magnezu. To znakomity owoc przy awitaminozie, miażdżycy i nadciśnieniu. Zawiera ona również szereg innych związków biologicznie czynnych, takich jak kwasy organiczne, flawonoidy, katechiny, garbniki, antocyjany, przez co znalazła zastosowanie w medycynie. Występujące w owocach jarzębiny związki mają działanie moczopędne.
Napary z jarzębiny stosuje się przede wszystkim w stanach zapalnych dróg moczowych, kamicy nerkowej, zaburzeniach czynności przewodu pokarmowego, niewydolności krążenia oraz przy przeziębieniach. Działa przeciwzapalnie na błonę śluzową żołądka oraz jelit, łagodzi dolegliwości ze strony wątroby i chroni ją przed działaniem szkodliwych związków. Z jarzębiną nie można jednak przesadzić, ponieważ ma ona również właściwości moczopędne i przeczyszczające.
Jak wykorzystać jarzębinę w kuchni?
Ze zbiorem jarzębiny do celów kulinarnych warto poczekać przynajmniej do połowy października. Specjaliści uważają, że gdy jarzębina dostanie trochę przymrozków, jej walory smakowe i właściwości lecznicze są jeszcze lepsze. Najlepiej zrywać całe kiście jarzębiny i lekko oderwać owoce od łodyg. Jeżeli łatwo odchodzą, to znaczy, że są dojrzałe.
W dawnych czasach jarzębina pomagała przetrwać biedę. Gdy rodzinom brakowało mąki do pieczenia chleba, ucierano owoce jarzębiny i one zastępowały mąkę.
Ze względu na piękny wygląd i wyjątkowy smak owoce jarzębiny mogą stanowić dodatek do mięs pieczonych, sosów, sałatek i surówek. Są dekoracją tortów i innych ciast. Owoce jarzębiny świetnie sprawdzają się do wyrobu dżemów, marmolad, konfitur, soków. Dżemom nadadzą wyrazisty smak. Suszoną jarzębinę wykorzystuje się także do przyrządzania naparów, jako składnik herbatek owocowych oraz deserów.
Jesienią warto skorzystać z cennych składników jarzębiny i przyrządzić jarzębinową herbatkę. W tym celu łyżkę suszonych owoców rozdrabniamy i wrzucamy do naczynia. Zalewamy szklanką wrzątku i odstawiamy pod przykryciem na ok. 15-20 minut.
