Warzywa należy spożywać codziennie, bez nich niemożliwe jest zdrowe odżywianie. Zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia, powinniśmy spożywać co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie. Niestety, według badań GUS, Polacy spożywają jedynie ok. 250g warzyw i owoców, zamiast rekomendowanych 400g. Co więcej, wartość ta zamiast stale rosnąć, maleje.
Zdrowa, dobrze zbilansowana dieta powinna zawierać 5 porcji warzyw i owoców dziennie. Warto przyjrzeć się swojemu menu, bo zalecane ilości to tylko minimum. Aby sprostać tym wymogom, najlepiej aby warzywa były częścią każdego posiłku. Zmianę nawyków żywieniowych dobrze jest zacząć od ilości 400 g warzyw i owoców dziennie w pięciu porcjach przy czym co najmniej trzy z nich powinny stanowić warzywa, a maksymalnie dwie (ze względu na spore zawartości cukru) owoce.
Jedynie 7% Polaków je warzywa i owoce do każdego posiłku. Przeciętny Polak spożywa 110 kg warzyw i owoców rocznie. Daleko nam do średniej europejskiej, która wynosi 250 kg rocznie na mieszkańca, nie wspominając o Grecji, gdzie zjada się 400 kg.
Nie zważając na sezonowość upraw, jadamy zimą bezwartościowe warzywa jak pomidory, sałatę czy ogórki. Spożywanie ich poza sezonem oznacza konsumpcję olbrzymiej ilości środków chemicznych, którymi zostały potraktowane w procesie produkcji i przechowywania. Dodatkowo ich wprowadzanie do diety eliminuje inne wartościowe warzywa korzeniowe, które wymagają więcej pracy, aby je przygotować do spożycia. Głównym winowajcą znikomego spożycia warzyw i owoców przez Polaków jest prawdopodobnie brak świadomości i brak czasu. Pełnowartościowe posiłki zastępowane są szybkimi, powszechnie dostępnymi, gotowymi przekąskami. A przecież wartościowe produkty są równie łatwo dostępne, tylko ich przygotowanie wymaga więcej czasu.
Dlaczego warzywa są ważne?
Odpowiednia ilość warzyw i owoców w diecie zapewnia organizmowi wystarczającą ilość witaminy C, karotenu, składników mineralnych i błonnika. Warzywa i owoce są źródłem prawie wszystkich makro i mikro elementów. Regularne spożycie odpowiednio przyrządzonych warzyw w poszczególnych porach roku pokrywa w znacznym stopniu zapotrzebowanie na witaminy i sole mineralne. Sole mineralne zawarte w warzywach zobojętniają nadmiar kwasów powstających w organizmie w wyniku konsumpcji produktów zbożowych, mięsa, jaj. Dlatego spożywanie warzyw i owoców jest naturalnym czynnikiem regulującym równowagę kwasowo zasadową organizmu. Błonnik pokarmowy w nich zawarty, chociaż nieprzyswajalny, odgrywa ważną rolę regulującą w układzie pokarmowym. Odpowiednia jego ilość w diecie zapobiega wszelkim chorobom układu sercowo naczyniowego, cukrzycy, wpływa na obniżenie „złego” cholesterolu. Kluczem do sukcesu jest nie ilość, a częstotliwość ich spożywania.
Według najnowszych doniesień naukowych codzienne spożywanie 1–3 porcji owoców i warzyw zmniejsza o 14 proc. ryzyko zachorowania na nowotwór i przedwczesnego zgonu z powodu udaru mózgu czy zawału serca, podczas gdy spożywanie 5–7 porcji ogranicza takie ryzyko już o 36 proc., a spożywanie ponad 7 porcji dziennie powoduje spadek takiego ryzyka aż o 42 proc.
Mimo iż Polacy mają coraz większą świadomość żywieniową, to spożycie warzyw i owoców w Polsce znacznie odbiega od zalecanych ilości. Zazwyczaj jest to jedynie porcja surówki do obiadu i jabłko lub banan na podwieczorek.
Zdrowe nawyki już od poczęcia
Specjaliści z Instytutu Żywienia i Żywności są zgodni, że nawyku jedzenia warzyw do każdego posiłku trzeba uczyć już małe dzieci. Przez pierwszych 1000 dni życia malucha, od momentu poczęcia do około 3. roku życia, trwa proces tzw. programowania żywieniowego we wczesnym okresie życia. Pokarmy, jakie dziecko otrzymuje w tym czasie, wpływają, m.in. na jego nawyki żywieniowe, skłonność do otyłości, odporność na niektóre choroby. Warto wykorzystać ten czas, bo właśnie wtedy rodzice mają największy wpływ na kształtowanie zdrowych nawyków żywieniowych, a przez to zdrowia swojego dziecka w przyszłym życiu.
Jak nauczyć dziecko jedzenia warzyw? Wprowadzanie nowych produktów do diety dziecka najlepiej zacząć od warzyw. Gdy dziecko przyzwyczai się do mniej wyrazistego smaku warzyw, będzie sięgało po nie również w przyszłości. Dopiero w następnej kolejności należy podawać maluchowi owoce, które mają słodszy smak.
