Filozofia Tradycyjnej Medycyny Chińskiej opiera się na profilaktyce. To dobra wiadomość dla wszystkich rodziców, którzy zdrowie dzieci traktują poważnie.
W dawnych Chinach dobry lekarz był kimś w rodzaju nauczyciela, przewodnika, który udzielał swoim pacjentom wskazówek dotyczących ich trybu życia i sposobu odżywiania. Choroba jest wyrazem nierównowagi energetycznej w organizmie i takie do niej podejście powoduje, że rola pacjenta nie jest bierna. To on przejmuje odpowiedzialność za swoje zdrowie, a lekarz tylko mu w tym pomaga. Nie jest to powszechna postawa we współczesnym świecie, ale uważam, że możliwości, jakie nam stwarza, są kuszące, bo który rodzic nie chciałby uchronić swoich dzieci przed chorobami?
Filary odporności
W tradycji medycyny chińskiej istniała tzw. Szkoła Środka, która twierdziła, że przyczyną wszelkich zaburzeń w ciele są zaburzenia w Przemianie Ziemi, czyli mówiąc prościej, nieprawidłowa praca układu pokarmowego. Dbanie o jego dobre funkcjonowanie było uważane za podstawę utrzymania zdrowia. Jest to w medycynie chińskiej bardzo istotny aspekt leczenia, a jeśli chodzi o zdrowie dzieci, to skupienie się na wzmocnieniu układu pokarmowego do momentu osiągnięcia przez nie wieku szkolnego jest jak najbardziej słuszne, ponieważ dopiero około siódmego roku życia śledziona i żołądek osiągają swoją dojrzałość.
Silne śledziona, płuca i nerki to filary odporności. Nerki są magazynem naszej energii życiowej i to jego zasobność decyduje o poziomie witalności, odporności. Zawartość tego magazynu zależy od potencjału energetycznego, jaki każdy z nas otrzymuje od rodziców w chwili narodzin, oraz od tego, czy na bieżąco wytwarzamy tzw. energię pourodzeniową. I tu znowu ważną rolę odgrywa sprawny układ pokarmowy: codzienne pozyskiwanie energii z pożywienia przez narządy elementu Ziemi jest warunkiem silnych i zdrowych nerek. To od nich zależy prawidłowy wzrost i rozwój.
W teorii Pięciu Przemian Ziemia jest czasem przedstawiana w centrum, otoczona pozostałymi Przemianami. Symbolizuje to z jednej strony jej funkcję harmonizującą wobec nich, z drugiej pokazuje znaczenie dobrego trawienia dla właściwej pracy i równowagi innych narządów. Warto wspomnieć o tym, że silny element Ziemi jest w medycynie chińskiej zawsze podstawą do dobrych rokowań, jeśli chodzi o leczenie, nawet w przypadku bardzo ciężkich chorób.
Zadbaj o swoje centrum
Podstawową i zarazem najważniejszą zasadą dbania o Środkowy Ogrzewacz, czyli układ pokarmowy, jest utrzymywanie go w cieple. Bez ciepła trawienie nie może prawidłowo przebiegać. Zgodnie z powiedzeniem: „Jeśli ty nie gotujesz, twój żołądek musi to robić za ciebie”, w medycynie chińskiej, podobnie jak w wielu innych tradycyjnych systemach medycznych, zaleca się, aby odżywianie opierało się w przeważającej części na gotowanym i ciepłym jedzeniu oraz piciu. Surowe i zimne jedzenie jest trudne do strawienia i wymaga większego nakładu energii.
Drugim, równie ważnym zaleceniem decydującym o dobrej kondycji naszego Centrum jest to, aby największym posiłkiem w ciągu dnia było ciepłe, gotowane śniadanie. Żołądek i śledziona mają wówczas najwięcej energii – żołądek między 7 a 9 rano, a śledziona między 9 a 11. Zjedzenie w tym czasie ciepłego, wartościowego posiłku daje nam zastrzyk energii na cały dzień i decyduje o dobrej pracy układu pokarmowego, a co za tym idzie, o naszym samopoczuciu.
Wieczorem, odpowiednio od 19 do 21 i od 21 do 23, żołądek oraz śledziona mają najmniej energii. Stąd prosty wniosek, że kolacja powinna być najmniejszym, najlżej strawnym posiłkiem i najlepiej, jeśli uda się ją zjeść do godziny 18. Później szansa na strawienie jest bardzo mała. Jedną z konsekwencji późnych i obfitych kolacji mogą być problemy ze snem.
Trzecia podstawowa zasada wynika z tego, że żołądek jest narządem Yang. Te zaś powinny bywać puste, aby mogły dobrze wypełniać swoje zadanie. Toteż nieustanne podjadanie, nawet najbardziej zdrowych i ekologicznych przekąsek, osłabia żołądek. Około trzygodzinne przerwy między posiłkami są bardzo istotne dla jego prawidłowej pracy. Dieta oparta na częstych przekąskach konsekwentnie osłabia pracę żołądka. O sile i właściwym funkcjonowaniu narządów Ziemi – śledziony i żołądka – świadczą m.in. dobry apetyt i prawidłowe odczuwanie głodu. Oznacza to, że przed głównymi posiłkami wiemy, co mielibyśmy ochotę zjeść. Natomiast w szerszym znaczeniu jest to równoznaczne z apetytem na życie.
Słodka równowaga
Słodki smak jest smakiem elementu Ziemi. Jest on bardzo ważny dla prawidłowej pracy śledziony, ale istotne są ilość i jakość. Słodki smak warzyw, zbóż i roślin strączkowych wzmacnia śledzionę, natomiast nadmiar cukru, słodyczy, soków i innych napojów słodzonych oraz bananów i pozostałych owoców z gorących stref klimatycznych osłabia jej Qi i przyczynia się do powstania wilgoci. Podobnie oddziałuje nadużywanie potraw z białej mąki – chleba, ciast, makaronów oraz produktów mlecznych, a także mrożonek, smażenia, podgrzewania w mikrofalówce, potraw przetworzonych. Możliwe objawy osłabionej Qi śledziony i wilgoci to: ciągły apetyt na słodycze, słaby apetyt, brak pragnienia, ociężałość, zmęczenie po posiłkach, wzdęcia, uczucie przepełnienia, słaba koncentracja, luźne stolce, upławy, grzybice, ciężkie nogi i ręce, czasem też zimne, tendencja do zatrzymywania wody w ciele i obrzęków, mdłości, bóle głowy odczuwane tak, jakbyśmy nosili za ciasną opaskę. Skóra twarzy może mieć żółtawy kolor. Dzieci z osłabioną śledzioną i dużym nagromadzeniem wilgoci mają często powiększone migdały, zawsze otwarte usta i częste infekcje. Wilgoć jest wspaniałą pożywką dla drobnoustrojów. Aby jej się pozbyć i wzmocnić naszą życiową energię, dobrze byłoby rozstać się na jakiś czas z produktami, które bezpośrednio przyczyniają się do wytworzenia wilgoci (pisałam o nich powyżej). Ważne jest, aby w naszej diecie dominowało gotowane jedzenie, a spożycie surowych warzyw i owoców było mocno ograniczone.
Ważne jest również unikanie potraw o smaku kwaśnym, ponieważ ma on właściwości zatrzymujące i blokujące Qi. Z kolei produkty, które pomogą nam pozbyć się nadmiaru wilgoci, to: kasza jaglana i jęczmienna prażona przed gotowaniem, kasza gryczana, płatki owsiane, marchew, fenkuł, pieczona dynia, por, cebula, wołowina, cielęcina, węgorz, karp, owoce pieczone z przyprawami.
Bardzo istotne jest stosowanie na co dzień świeżego imbiru, kardamonu (najlepiej w postaci rozgniecionych wcześniej ziarenek), rozmarynu, tymianku, majeranku, kolendry, kminku i innych przypraw aromatycznych. Aby skorzystać z działania takich przypraw, nie należy ich gotować, tylko dodawać pod koniec gotowania. Cztery wymienione w pierwszej kolejności zioła można też pić w postaci naparów. Dwa, trzy plasterki imbiru albo kilka ziarenek kardamonu czy też pół łyżeczki rozmarynu lub tymianku można po prostu zaparzyć pod przykryciem.
Równie ważnymi czynnikami powodującymi wilgoć w ciele są nadmierna troska, zamartwianie się oraz rozpamiętywanie. Zawsze działa to w dwie strony, to znaczy osłabiona w wyniku złego odżywiania śledziona będzie powodowała skłonności do zamartwiania i nadmiernej troski. Także siedzący tryb życia i brak ruchu są bardzo istotnymi czynnikami, które osłabiają jej pracę. Kolejny to przetrzymywanie głodu. Starajmy się zapewnić dzieciom regularne posiłki.
W zdrowym ciele zdrowy duch
Osoba o zdrowym, zrównoważonym elemencie Ziemi jest stabilna, znajduje oparcie w sobie, potrafi czuć się wszędzie jak u siebie, odnajduje się w zmieniających się okolicznościach i sytuacjach życiowych, jest w stanie troszczyć się o siebie i innych, a także okazywać empatię, ma dobrą pamięć oraz koncentrację.
Nieumiejętność skupienia się dzieci w szkole stała się dość powszechnym problemem. Moim zdaniem zdecydowanie idzie to w parze z zawartością szkolnych sklepików i menu szkolnych i przedszkolnych stołówek – oczywiście nie wszystkich, ale model dominujący to dużo mąki, białego ryżu, ziemniaków, smażonych kotletów, zup ze śmietaną i słodyczy.
Dzieciństwo odpowiada w teorii Pięciu Przemian fazie Drzewa. Drzewo to intensywny wzrost i rozwój. To czas, w którym manifestuje się tzw. małe Yang. Dzieci rozwijają się fizycznie i psychicznie, wszędzie ich pełno, są ciągle w ruchu, a ich siły wydają się niespożyte. Jeśli wyobrazimy sobie młode rosnące drzewo, to łatwiej zrozumieć, jakie czynniki psychologiczne mają istotny wpływ na rozwój dziecka. Im bardziej nieskrępowany rozwój i więcej przestrzeni, tym piękniejszy okaz wyrośnie z takiego drzewa. Analogicznie jest u dzieci – potrzebują swobody i możliwości ekspresji swojej osobowości. Zadaniem rodziców jest ukierunkowywanie rozwoju dzieci, stawianie jasnych i wyraźnych granic, a nie kontrolowanie, ustanawianie nadmiernych rygorów i kar. Im więcej presji, kontroli i narzucania własnych koncepcji, tym bardziej ekspresja tożsamości dziecka, jego marzenia i fantazje są ograniczone. Może to rodzić tłumioną agresję, która często z pełną mocą objawia się w okresie dojrzewania, kiedy to Yang osiąga swoje maksimum i daje siłę do zamanifestowania się w postaci buntu. Ta agresja powoduje zablokowanie przepływu energii w wątrobie i może stać się przyczyną zaburzeń fizycznych i psychicznych.
Harmonia
Bardzo istotnym czynnikiem dla zdrowia dziecka jest zgodna i harmonijna rodzina oraz obecność obojga rodziców, czyli aspektu Yin i Yang. Konflikty między rodzicami powodują osłabienie płuc (ponieważ emocje z nimi związane to smutek i zamartwianie się o przyszłość) i/albo nerek, dla których obciążający jest strach. Ważnym aspektem dla zdrowych nerek jest traktowanie poważnie dziecięcych lęków i nieśmiałości. Nie chodzi o przełamywanie ich na siłę, ale o próby pokonywania ich z poszanowaniem możliwości danego dziecka. Wspierające dla wzmacniania nerek jest np. oglądanie razem z dziećmi bajek, których się boją, a nie wystawianie ich na zbyt ciężkie próby.
PS Daj dziecku dobry przykład i wypróbuj powyższe sposoby wzmacniania odporności również na sobie.
KATARZYNA JASZCZYK – Od ponad 10 lat jest zafascynowana medycyną chińską i kuchnią Pięciu Przemian. Prowadzi warsztaty gotowania, wykłady, kursy podstaw medycyny chińskiej, udziela konsultacji indywidualnych. Lubi inspirować innych do zmiany! Nie tylko nawyków żywieniowych – zawsze podkreśla znaczenie dążenia do równowagi na wszystkich poziomach: ciała, psychiki, emocji i kontaktu z sobą. Ukończyła kursy medycyny chińskiej w Instytucie Avicenny (uzyskała dyplom tego instytutu z dietetyki leczniczej według tradycyjnej medycyny chińskiej), studia podyplomowe z psychodietetyki w SWPS oraz Studium Liderek i Liderów Grup Wsparcia w Dojrzewalni Róż. www.5przemian.pl