Moczenie nocne to częstszy problem. Aż 300 tysięcy dzieci w Polsce moczy się w nocy. Statystycznie to 2-3 dzieci w 30-osobowej klasie szkoły podstawowej. Dlaczego tak się dzieje? Kiedyś uważano, że to zaburzenia natury psychologicznej wpływają na moczenie nocne starszych dzieci. Dzisiaj wiadomo, że ich przyczyna jest najczęściej zupełnie inna, a zaburzenia emocjonalne i psychologiczne są następstwem, a nie przyczyną.
Moczenie nocne, zwane także enurezą, to mimowolne opróżnianie pęcherza moczowego podczas snu. Umiejętność kontrolowania oddawania moczu w nocy dziecko powinno osiągnąć do końca piątego roku życia. Enureza występuje częściej u chłopców niż u dziewczynek. W przeciwieństwie do często spotykanych poglądów na ten temat, moczenie nocne nie zawsze ustępuje samoistnie.
Skala problemu
Problem jest dość powszechny i dotyka wielu uczniów. Dotyczy w Polsce około 15–20% pięciolatków, 10% siedmiolatków oraz 8% dziewięciolatków i może mieć poważny wpływ na rozwój oraz zachowanie pacjentów. Badania brytyjskie pokazują, że stres związany z moczeniem się, kiedy świadkami są rówieśnicy, jest porównywalny ze stresem po śmierci jednego z rodziców. Nawet jeśli nie ma rówieśniczych świadków moczenia się w nocy, dziecko bardzo przeżywa swoją chorobę i ten stres ma olbrzymi wpływ na jego życie. Konsekwencje mogą być bardzo poważne i mogą rzutować na całe życie w postaci np. utraty poczucia własnej wartości, problemów natury społecznej, problemów dotyczących procesów poznawczych oraz innych problemów psychologicznych. Rodzice zwlekają z pójściem do lekarza średnio przez okres 3 lat. To długi czas, który może skutkować u dziecka poważnymi problemami psychologicznymi.
Kiedy należy udać się do lekarza?
Jeśli dziecko ukończyło piąty rok życia i nadal moczy się – w dzień bądź w nocy, należy udać się do lekarza. Na początku należy wykluczyć rzadkie choroby, które mogą być przyczyną moczenia nocnego, np. przewlekła choroba nerek czy cukrzyca typu 1. To są poważne choroby i trzeba się nimi jak najszybciej zająć.
Przyczyny
20-30 lat temu uważano, że dziecko, które moczy się w nocy, ma problemy emocjonalne. Dzisiaj wiemy, że przyczyn może być wiele, a tylko właściwa diagnoza może pomóc rozwiązać problem. Moczenie nocne powodują różne czynniki fizjologiczne lub psychologiczne, bądź też ich połączenie. Do niektórych przyczyn tego zaburzenia należą: niewielka pojemność pęcherza moczowego, niski poziom hormonu antydiuretycznego wydzielanego podczas snu, zaparcie, stres, trudności w budzeniu się i czynniki genetyczne.
Przyczyny są najczęściej organiczne. U dzieci dochodzi np. do zwiększonej produkcji moczu w nocy. Prawidłowo produkujemy w ciągu dnia około 80 proc. dobowego moczu, a w nocy tylko 20 proc. Wtedy jesteśmy w stanie bez problemu przespać noc. Do takiej proporcji w produkcji moczu powinno dojść u dziecka do końca 5. roku życia. Zdarza się jednak, że część dzieci produkuje tyle samo moczu w dzień i w nocy. W związku z tym nie są w stanie „zmieścić” tej ilości moczu w pęcherzu, a do tego dochodzą problemy z wybudzaniem się w nocy. Te dwa czynniki razem powodują, że nie wstają w nocy, tylko moczą łóżko.
Ta „nadprodukcja” moczu w nocy to przyczyna moczenia nocnego u 40 proc. dzieci mających ten problem.
Dobra diagnostyka jest najważniejsza, gdyż postępowanie zależy od przyczyny. Terapia może obejmować stosowanie alarmu wybudzeniowego lub przyjmowanie leku o nazwie desmopresyna. Desmopresyna powoduje zmniejszenie objętości moczu w pęcherzu i jest często przepisywana w przypadku moczenia nocnego.
