Potrzeby żywieniowe dziecka zmieniają się wraz z jego wzrostem i rozwojem. Przedszkolak potrzebuje więc jadłospisu, który zaspokoi jego rosnące zapotrzebowanie na składniki odżywcze i pozwoli na pełne wykorzystanie jego możliwości.
Wyniki rekrutacji do przedszkoli zostały już ogłoszone – dumni rodzice jeszcze bardziej dumnych trzylatków zaczynają już kompletowanie najmodniejszej garderoby i poszukiwania plecaczków w kształcie biedronki lub misia. Wkraczają w ten sposób wspólnie ze swoimi pociechami w okres przedszkolny – czas wielu radości zarówno dla malucha jak i jego rodziców. Dzieciom dołączenie do grupy Motylków lub Stokrotek daje szansę zawierania nowych przyjaźni i spędzania czasu z rówieśnikami, a ich opiekunowie z łezką w oku obserwować mogą pierwsze poważne role w przedstawieniach i odbierać coraz bardziej zaawansowane w formie laurki na Dzień Matki i Dzień Ojca. Jest to jednak także okres nowych wyzwań, do których należy m.in. zaspokojenie rosnącego zapotrzebowania dziecka na składniki odżywcze potrzebne do zapewnienia dalszego prawidłowego rozwoju mózgu i funkcji poznawczych oraz właściwego przebiegu reakcji odpornościowych, odpowiedzialnych za ochronę malucha przed infekcjami.
Dziecko w wieku przedszkolnym* zwiększa swoje zapotrzebowanie m.in. na:
- Cynk: +67%,
- Żelazo: +43%,
- Witaminę C: +25%,
- Witaminę A: +12,5%.
Jak zaspokoić zapotrzebowanie przedszkolaka na te składniki?
witaminy D ważnej dla mocnych kości – dzieci zaspokajały średnio 18% zapotrzebowania,Wyniki badań sprawdzających jakość diety polskich dzieci w wieku 13-36 miesięcy są zaś, niestety, niepokojące. Już w okresie żłobkowym w jadłospisie ponad połowy maluchów za mało było2:
- witaminy E – średnie spożycie wynosiło 52%,
- folianów – średnio dzieci przyjmowały 53% zapotrzebowania
- żelaza, które jest składnikiem istotnym dla prawidłowego rozwoju u dziecka funkcji poznawczych (m.in. umiejętność spostrzegania, sprawność językową, pamięć, uwagę i koncentrację) – średnio 64% normy.
Dodatkowo, średnie spożycie białka aż 3-krotnie przekraczało poziom zalecany przez ekspertów.1 Kolejny problem stanowi fakt, iż maluszki otrzymywały niewiele ponad połowę dziennej zalecanej porcji mleka i mlecznych napojów fermentowanych2, stanowiących ważne źródło wapnia.
Jak powinna wyglądać dieta przedszkolaka?
Nieprawidłowości takie, zarówno niedobory jak i nadmiary składników odżywczych, nie wpływają korzystnie na kształtujący się właśnie organizm. Warto więc już teraz, na kilka miesięcy przed niezwykle ważnym pierwszym dniem w przedszkolu, zwrócić uwagę na jadłospis dziecka. Dzięki temu, wkraczając w nowy, ważny etap życia, będzie do niego dobrze przygotowane.
Posiłki
Każdy mechanizm, by móc dobrze funkcjonować potrzebuje stałego dostępu do wysokiej jakości paliwa. Maluchowi energii i składników odżywczych niezbędnych do bieżącego funkcjonowania, nauki i zabawy, ale również długofalowego rozwoju, dostarczają właśnie odpowiednio skomponowane posiłki, które powinny być równo rozłożone w ciągu całego jego dnia. Brak dodatkowych przekąsek między nimi sprawi, że maluch chętniej spożyje serwowane mu posiłki w zaplanowanych porach.
Warzywa i owoce.
Jeśli spożywane przez dziecko posiłki powstają w domu, warto przygotować listę warzyw i owoców, które maluch akceptuje oraz tych, które regularnie mu serwujemy. Jeśli jest pod opieką żłobka można skorzystać z obserwacji „cioć”, by dowidzieć się, które z produktów są jedzone chętnie, a które pozostają nietknięte. Dzięki temu łatwiej będzie ocenić jak bardzo bogaty i różnorodny jest to zestaw i na ile wykorzystujemy możliwości, jakie dają preferencje dziecka. Oczywiście, im bardziej kolorowe będą to kombinacje, tym lepiej – dania będą ciekawsze, a jednocześnie zapewniać będą szerszy wachlarz składników odżywczych niezbędnych dziecku. Warzywo lub owoc powinny być uwzględniane w każdym posiłku w ciągu dnia. Aby nieco urozmaicić formę ich serwowania, warto podawać je, np. w postaci kolorowych sałatek i surówek, deserów oraz stworzonych specjalnie z myślą o najmłodszych soków owocowych lub owocowo-warzywnych, najlepiej przecierowych.
Produkty zbożowe
Kaszki dla niemowląt i małych dzieci świetnie sprawdzą się także w diecie starszaków – by lepiej dopasować je do potrzeb i preferencji dziecka wystarczy dodać do nich pokrojone świeże owoce, dzięki którym posiłek stanie się kolorowy i bardziej atrakcyjny. Obok nich warto serwować już także coraz grubsze kasze, jak gryczana czy jaglana, różnorodne pieczywo, również wypiekane z mąki razowej, kolorowy ryż oraz różnokształtne makarony. Nie tylko są one źródłem ważnych składników, ale także pomogą kształtować smakosza, który za kilka lat z przyjemnością będzie kosztował nowych smaków.
Produkty mleczne
W dalszym ciągu stanowią ważny element diety dziecka, dostarczając m.in. ważnych dla zdrowych kości wapnia i witaminy D. Tu także duże znaczenie ma różnorodność – jogurty, kefiry, maślanka, sery czy mleko będą zarówno:
- dobrą bazą do śniadań i kolacji (owsianka, placuszki), jak i
- ciekawym elementem mniejszych posiłków (II śniadanie i podwieczorek), gdzie serwować je można w formie deserów z owocami lub uwielbianych przez dzieci koktajli.
Szczególnym produktem z tej grupy są mleka stworzone specjalnie z myślą o przedszkolakach jak dostępne od niedawna NAN OPTIPRO® 5, zawierające wysokiej jakości białko OPTIPRO®. Jest to mleko modyfikowane JUNIOR wzbogacone w witaminy i składniki mineralne przeznaczone dla dzieci po 2,5 roku życia. Stanowi odpowiedź na zdiagnozowane już nieprawidłowości w dziecięcym menu – opisane wyżej niedobory i nadmiary składników odżywczych. Obecność witamin A, D, E, folianów, żelaza i cynku oraz ściśle kontrolowana ilość białka mają na celu lepsze dostosowanie wartości odżywczej posiłków do zmieniających się potrzeba malucha.
Mięso, ryby, jaja
Chociaż na steki może być jeszcze za wcześnie, produkty z tej grupy świetnie sprawdzą się w zupie, w formie pulpecików, jako dodatek do kanapek lub kolorowych sałatek. Obok kurczaka i indyka warto podawać również cielęcinę, królika czy chudą wieprzowinę (schab, szynka). 1-2 razy w tygodniu na talerz trafić powinien obiadek rybny – zawarte w tłustych rybach morskich kwasy tłuszczowe omega-3 pomagają rozwijać wzrok i mózg u dzieci.
Zdrowe tłuszcze
Orzechy, nasiona, pestki, oliwa z oliwek czy oleje roślinne są źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, w tym wspomnianych już kwasów omega-3. Tłuszczu w diecie dzieci nie należy się obawiać – ich mózg, który w dalszym ciągu intensywnie się rozwija, w dużej mierze zbudowany jest właśnie z tego składnika!
Zaspokaja pragnienie, pomaga dbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, wspiera utrzymanie prawidłowej ciepłoty ciała, uczestniczy w przebiegu wielu reakcji wewnątrz organizmu – woda jest niezbędna do życia. Ilość wody, jaką w ciągu dnia powinien wypić maluch łatwo można wyliczyć znając jedynie jego masę ciała:
- W przypadku dzieci o masie ciała 11-20kg: 1000 ml + 50 ml na każdy kilogram powyżej 10 kg;
- W przypadku dzieci o masie ciała >20kg: 1500 ml + 20 ml na każdy kilogram powyżej 20 kg.
Tak przygotowany do przekroczenia przedszkolnego progu maluch będzie gotów, by radośnie podjąć nowe wyzwania.
* porównano zapotrzebowanie dzieci w wieku 1-3 lata i 4-6 lat
1 Weker H., Barańska M., Riahi A., Dyląg H., Strucińska M., Więch M., Kurpińska P., Klemarczyk W., Rowicka G.: Analiza wartości energetycznej i odżywczej diet dzieci w wieku 13-36 miesięcy – badanie ogólnopolskie. Probl Hig Epidemiol 2013, 94(1): 116-121
2 Weker H., Hamułka J., Więch M., Głowacka K.: Analysis of Nutrition of children in Warsaw day nurseries in view of current reccomendations. Journal of Pre-Clinical and Clinical Research, 2010, Vol 4, No 1, 063-067