Trening Umiejętności Społecznych (w skrócie TUS) to program, który ma na celu podniesienie kompetencj związanych z przebywaniem w grupie, znajomością reguł społecznych, odpowiednią interpretacją relacji międzyludzkich czy też rozwiązywaniem konfliktów. Są to umiejętności, niezbędne na każdym etapie życia, zapewniające prawidłowy rozwój w dzieciństwie i poprawne funkcjonowanie w dorosłym życiu. Uczymy się ich już od najmłodszych lat, dzięki sytuacjom, które wymagają od nas różnego rodzaju interakcji z innymi a także poprzez wiedzę i przekonania, jakie przekazują nam rodzice.
Przyczyny niedostosowania
Przyczyną niewłaściwego rozwoju sfery społecznej i procesu socjalizacji u dzieci mogą być między innymi zakłócenia, związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego, towarzyszące różnym zaburzeniom rozwojowym (np. autyzm, Zespół Aspergera). Nieumiejętność komunikowania uczuć oraz budowania relacji z innymi to jedne z podstawowych problemów, jakie towarzyszą wymienionym wcześniej zaburzeniom. U takich dzieci konieczne jest wsparcie w zakresie uczuć, emocji i tworzenia prawidłowych więzi.
U dzieci zdrowych, ważny jest przekaz, jaki dostają od rodziców. Przekonania, że „inni są źli”, „można liczyć tylko na siebie”, „lepiej z nikim nie rozmawiać” wzmacniają zachowania, mające na celu unikanie jakichkolwiek interakcji z drugim człowiekiem. Oczywiście ważną rolę odgrywają tutaj również indywidulane cechy dziecka (nieśmiałość/introwertyzm), jednak wsparcie i pomoc osób z najbliższego otoczenia mogą być kluczowe w zmianie postaw dziecka.
Czego uczy TUS?
Podczas Treningu Umiejętności Społecznych dzieci uczą się, w jaki sposób: przedstawiać się, zawierać nowe znajomości, inicjować rozmowę, mówić o swoich potrzebach, słuchać innych, rozwiązywać konflikty, dyskutować, wyrażać swoje zdanie, współpracować, być asertywnym oraz jak zachowywać się w różnych sytuacjach, związanych z przebywaniem w grupie, dostosowywaniem się do innych, zauważaniem ich potrzeb.
Skąd wiemy, że TUS jest potrzebny?
Warto obserwować dziecko, jego zachowania z grupie (dorosłych, dzieci) i różnych sytuacjach społecznych (samodzielne zakupy, zachowanie w obliczu zagrożenia/problemu). Jeśli zauważymy, że nasze dziecko ma trudności w odnalezieniu się w grupie rówieśniczej, woli spędzać czas w samotności i niechętnie korzysta z zajęć, w których biorą udział jego koledzy i koleżanki, nie informuje o swoich potrzebach i ciężko mu nawiązać kontakt, na pewno warto zainteresować się przyczynami takiego zachowania i ewentualnie treningiem umiejętności społecznych. Dzieci, które potrzebują pomocy w tym zakresie to również te, które nie są akceptowane przez innych z uwagi na swoje zachowanie i nieumiejętność dostosowania się do reszty grupy oraz panujących w niej norm i reguł.
Przydatne w takich sytuacjach mogą okazać się bajki terapeutyczne, książki opisujące uczucia czy też umożliwienie większej ilości kontaktów dziecka z rówieśnikami oraz rozmowa na temat przyczyn zachowań aspołecznych. Jeśli nie potrafimy poradzić sobie z problemem dziecka sami, warto poszukać grup, w których prowadzony jest TUS i dać dziecku szansę na rozwój poprzez pomoc specjalistów i stworzenie przez nich naturalnych do nauki zachowań społecznych warunków.
Nauczenie dziecka jak żyć w społeczeństwie, pozwoli mu na swobodne poruszanie się w świecie dorosłych i ułatwi przyszłe życie.