Pneumokoki są jednymi z najbardziej agresywnych, niebezpiecznych, a zarazem najbardziej rozpowszechnionych w naszym środowisku bakterii. Są źródłem wielu poważnych chorób u dzieci, których przebieg kliniczny jest wyjątkowo ciężki. Na poważne choroby wywołane przez pneumokoki chorują najczęściej dzieci do 5. roku życia, ale najwięcej powikłań i ciężkich zakażeń inwazyjnych występuje w pierwszych 2 latach życia. Do chorób inwazyjnych wywoływanych przez pneumokoki należą m.in.: zapalenie płuc z bakteriemią, posocznica i zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, określane mianem inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP). Obarczone są one wysoką śmiertelnością oraz dużą liczbą powikłań. Drobnoustroje te mogą odpowiadać również za łagodniejsze postacie zakażeń, które występują nieporównywalnie częściej niż IChP, takie jak: zapalenie ucha środkowego, zatok, oskrzeli czy zapalenie płuc.
Zdaniem ekspertów jedyną i skuteczną formą zapobiegania zachorowaniom wywołanym przez pneumokoki jest stosowanie szczepień ochronnych. Szczepienia chronią dzieci, zwłaszcza najmłodsze, przed inwazyjną chorobą pneumokokową oraz przed ewentualnymi powikłaniami, które mogą po niej nastąpić. Jednak z uwagi na niską wiedzę społeczeństwa w tym zakresie oraz ograniczony dostęp do wiarygodnych źródeł informacji, obserwuje się rosnącą niechęć do ich stosowania.
Niską wiedzę społeczeństwa potwierdzają wyniki badania przeprowadzonego przez PBS DGA w 2010 roku[1]. 70% Polaków posiada błędne informacje lub przyznaje, że nie wie, czym są pneumokoki. Niedostateczna jest też wiedza na temat chorób, jakie mogą wywoływać pneumokoki, a także możliwości profilaktyki zakażeń pneumokokowych. Jedynie ok. 16% społeczeństwa wie o tym, że bakterie te mogą być przyczyną zapalenia płuc czy sepsy.
Zasadne jest zatem prowadzenie działań edukacyjnych w celu zmiany obecnej sytuacji. Szczególnie istotne jest podnoszenie świadomości społeczeństwa polskiego w zakresie pneumokoków i chorób przez nie wywoływanych, zachęcanie
do skutecznej profilaktyki poprzez stosowanie szczepień oraz zapewnienie dostępu do rzetelnych informacji dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności szczepionek.
Aktualnie w Polsce dostępne są dwie szczepionki skoniugowane przeciwko pneumokokom, 10-walentna (PCV10) i 13-walentna (PCV13). Obie szczepionki są bezpieczne, a ich bezpieczeństwo oceniano w kontrolowanych badaniach klinicznych. Główna różnica między nimi dotyczy pokrycia serotypów wywołujących inwazyjną chorobę pneumokokową. Szczepionka 13-walentna gwarantuje szersze pokrycie i zawiera, oprócz antygenów zawartych w PCV10 – dodatkowo serotypy 3, 6A i 19A. Zgodnie z charakterystyką produktu leczniczego (ChPL) dla obu szczepionek schemat stosowania szczepionki należy ustalić zgodnie z lokalnymi zaleceniami, z uwzględnieniem ryzyka występowania choroby inwazyjnej w różnych grupach wiekowych, chorób współistniejących, jak również danych epidemiologicznych o zmienności serotypów w różnych obszarach geograficznych.
W dniu 27 października 2014 roku Fundacja Aby żyć zorganizowała w Warszawie konferencję prasową inaugurującą społeczną kampanię edukacyjną pt. „Pneumokokom mówimy: Szczepimy!!!”.W spotkaniu udział wzięli: Elżbieta Karasek– reprezentująca Rzecznika Praw Dziecka, Jolanta Prochaska – Naczelnik Wydziału d/s Szczepień Ochronnych w Departamencie Zapobiegania oraz Zwalczania Zakażeń i Chorób Zakaźnych u Ludzi w Głównym Inspektoracie Sanitarnym, prof. dr hab. med. Teresa Jackowska – Kierownik Kliniki Pediatrii CMKP i Ordynator Klinicznego Oddziału Pediatrycznego w Szpitalu Bielańskim w Warszawie, Członek Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych przy Ministrze Zdrowia, Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Przewodnicząca Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, dr med. Aneta Górska-Kot – Ordynator Oddziału Pediatrycznego Szpitala Dziecięcego im. prof. Jana Bogdanowicza w Warszawie, Andrzej Kuczara – Prezes Fundacji Aby żyć oraz Ambasadorzy kampanii Katarzyna Cichopek, Rafał Cieszyński, Małgorzata Lewińska. Na spotkanie przybyli również przedstawiciele mediów.
Podczas konferencji podkreślono, iż jedyną i skuteczną formą zapobiegania zakażeniom wywołanym przez pneumokoki jest stosowanie szczepień ochronnych. Zaznaczono,
iż chronią one dzieci, zwłaszcza do 2. roku życia, przed poważnymi skutkami inwazyjnej choroby pneumokokowej oraz przed nosicielstwem. Zaakcentowano konieczność prowadzenia działań edukacyjnych mających na celu podnoszenie wiedzy społeczeństwa na temat zagrożeń ze strony pneumokoków oraz form profilaktyki w tym zakresie.
Konferencja stanowiła też oficjalne rozpoczęcie społecznej kampanii edukacyjnej pt. „Pneumokokom mówimy: Szczepimy!!!”, której organizatorem jest Fundacja Aby żyć. Celem jej jest podniesienie świadomości społeczeństwa na temat zakażeń pneumokokowych oraz zachęcenie rodziców do szczepienia dzieci w celu zapobiegania groźnym dla życia i zdrowia chorobom wywoływanym przez pneumokoki.
Planowane działania w ramach kampanii będą miały zasięg ogólnopolski i potrwają
w okresie październik 2014-luty 2015. W ramach projektu zostanie zrealizowana kampania edukacyjna w mediach: w internecie (strona internetowa dedykowana kampanii zawierająca kompendium wiedzy na temat szczepień przeciwko pneumokokom www.szczepimy.com.pl, strona facebook.com/szczepimy, banery internetowe oraz działania edukacyjne w mediach społecznościowych), w prasie (informacyjne layouty prasowe) oraz w radio (informacyjne spoty radiowe). W poradniach pediatrycznych,
w placówkach POZ na terenie całego kraju zostaną rozmieszczone plakaty i ulotki informacyjne. W ramach kampanii odbędzie się też akcja bezpłatnych szczepień przeciwko pneumokokom. Objęci nimi będą podopieczni Stowarzyszenia SOS Wioski Dziecięce, którzy przebywają w czterech wioskach dziecięcych oraz dzieci z ośrodków objętych Programem Umacniania Rodzin. Kampanię wspierają Ambasadorzy, którzy na jej potrzeby użyczyli swojego wizerunku lub głosu. Projekt uzyskał też poparcie instytucji publicznych, towarzystw naukowych, czołowych ekspertów w dziedzinie pediatrii i wakcynologii oraz stowarzyszeń pacjentów.
Co nam daje szczepienie?
Szczepienia chronią dzieci zwłaszcza najmłodsze przed inwazyjną chorobą pneumokokową oraz przed ewentualnymi powikłaniami, które mogą po niej nastąpić.
Dodatkowo na podstawie obserwacji z piśmiennictwa światowego i naszych rodzimych doświadczeń z Kielc (gdzie samorząd zainwestował w szczepienia dzieci) możemy stwierdzić, że szczepienia dają także zmniejszenie częstości zapaleń ucha środkowego, zapaleń płuc, tak więc – zakażeń nieinwazyjnych. Dodatkowo powodują zmniejszenie częstości nosicielstwa, które jest pierwszym krokiem do bliskich bardzo groźnych spotkań z pneumokokiem.
Reasumując – szczepienia chronią nasze dzieci przed śmiercią z powodu zakażeń pneumokokowych.
Cel kampanii
Ogólnopolska kampania społeczno-edukacyjna pt. „Pneumokokom mówimy: Szczepimy!!!, której celem jest podniesienie świadomości społeczeństwa na temat zakażeń pneumokokowych oraz zachęcenie rodziców do szczepienia dzieci w celu zapobiegania groźnym dla życia i zdrowia chorobom wywoływanym przez pneumokoki.
Lead przewodni – Pneumokoki są źródłem wielu poważnych chorób u dzieci, zwłaszcza do drugiego roku życia, takich jak zapalenie opon mózgowych i płuc, sepsa. Ochronę zapewniają szczepienia.
Patronat Honorowy
Rzecznik Praw Dziecka
Główny Inspektor Sanitarny
Partner
Stowarzyszenie Parasol Dla Życia
Patronat Merytoryczny
Polskie Towarzystwo Pediatryczne
Polskie Towarzystwo Neonatologiczne
Polskie Towarzystwo Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej
Polskie Towarzystwo Higieniczne
Ambasadorzy kampanii
Katarzyna Cichopek
Rafał Cieszyński
Małgorzata Lewińska
Anna Wyszkoni
Eksperci kampanii
dr med. Hanna Czajka
dr med. Aneta Górska-Kot
dr hab. med. Piotr Albrecht
dr med. Marian Patrzałek
dr med. Jacek Śmiałek
Inauguracja kampanii
Konferencja prasowa w Warszawie rozpoczynająca kampanię w dniu 27 października 2014 roku.
Prelegenci i goście:
prof. dr hab. med. Teresa Jackowska – Kierownik Kliniki Pediatrii CMKP i Ordynator Klinicznego Oddziału Pediatrycznego w Szpitalu Bielańskim w Warszawie, Członek Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych przy Ministrze Zdrowia, Członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Przewodnicząca Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego dr med. Aneta Górska-Kot – Ordynator Oddziału Pediatrycznego Szpitala Dziecięcego im. prof. Jana Bogdanowicza w Warszawie
Tematy konferencji:
Co to są zakażenia pneumokokowe i jakie mogą wywoływać choroby?
Czy pneumokoki są groźne dla dzieci i w jaki sposób można skutecznie zapobiegać zakażeniom przez nie wywołanym?
Dlaczego warto szczepić dzieci przeciwko pneumokokom i jakie korzyści przynoszą szczepienia?
W jakim wieku najlepiej zaszczepić dziecko i jakie to ma znaczenie dla całej rodziny?