Warzywa i owoce stanowią podstawę zbilansowanej diety, a witaminy, substancje mineralne i inne bioaktywne składniki mają istotne znaczenie dla prawidłowego rozwoju organizmu. Niestety spożycie warzyw i owoców jest niewystarczające i stało się problemem globalnym. Niski poziom konsumpcji produktów z tej grupy dotyczy wielu ludzi, niezależnie od ich miejsca zamieszkania, statusu majątkowego, wieku czy płci.
REKOMENDACJE ODNOŚNIE SPOŻYCIA WARZYW I OWOCÓW
Konsumpcja warzyw i owoców w krajach Unii Europejskiej kształtuje się na poziomie 341,8 gramów dziennie.[1] Natomiast według wytycznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), minimalne spożycie warzyw i owoców na dzień wynosi 400 gramów, które należy spożyć w co najmniej 5 porcjach. W Polsce rekomendacje te znajdują swoje odzwierciedlenie w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej (IŻŻ), u której podstawy leżą właśnie warzywa i owoce, nadając im rangę najważniejszych produktów spożywczych.
WARZYWA I OWOCE A CHOROBY
Według WHO, połowa państw członkowskich Unii Europejskiej nie spełnia zaleceń dotyczących dziennej konsumpcji warzyw i owoców, a z danych wynika również, że co roku około 1,7 miliona zgonów jest spowodowana zbyt niskim spożyciem warzyw i owoców, które należy do 10 najgroźniejszych czynników ryzyka przedwczesnej śmierci.[2] Jak dowodzą liczne publikacje naukowe[3], dieta bogata w warzywa i owoce ma pozytywny wpływ na funkcjonowanie organizmu oraz samopoczucie. Wielu ludzi jednak pomija owoce i warzywa w swoim jadłospisie, zastępując je innymi mniej zdrowymi produktami. Dieta, w której warzywa i owoce zajmują marginalne miejsce nie jest zbilansowana, gdyż dostarcza organizmowi zbyt mało witamin i składników mineralnych, a zbyt dużo pustych kalorii i ciężkostrawnych produktów. Nieodpowiednia dieta jest jedną z głównych przyczyn otyłości i wielu chorób cywilizacyjnych, które dotykają współczesne społeczeństwo. Oprócz WHO, które wyznacza standardy w zakresie kształtowania polityki prozdrowotnej, kwestią zbilansowanej diety i odpowiedniego spożycia warzyw zajmują się także Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA).
TRENDY W SPOŻYCIU WARZYW I OWOCÓW
Mimo kampanii informacyjnych, które mają na celu zwiększenie spożycia warzyw i owoców, prowadzonych zarówno na szczeblu międzynarodowym, jak i krajowym, globalna konsumpcja tych produktów jest wciąż niewystarczająca. W wielu przypadkach ludzie znają zalecenia, ale nie przestrzegają ich, gdyż uważają, że są zbyt skomplikowane. Aby zwiększyć skuteczność oddziaływania komunikatów na społeczeństwo, eksperci starają się konstruować je w taki sposób, by były praktyczne i łatwe do zapamiętania. Ich celem jest promowanie żywności niedrogiej, łatwo dostępnej i zróżnicowanej, odpowiadającej różnym grupom społecznym. Istotne jest również, aby wytyczne nie narzucały radykalnej zmiany przyzwyczajeń, ale raczej prowadziły do stopniowej modyfikacji nawyków żywieniowych. Jednym z elementów tego rodzaju działania jest idea 5 porcji, która zachęca do regularnego spożywania warzyw i owoców w zróżnicowanej postaci.
Źródła warzyw i owoców w zbilansowanej diecie mogą być różnorodne. Jedną z 5 porcji warzyw i owoców może stanowić szklanka 100% soku. Według danych Europejskiego Stowarzyszenia Soków Owocowych (AIJN), Europejczycy piją 31 ml 100% soku dziennie, to zaledwie 3 łyżki stołowe! Gdyby każdy mieszkaniec Starego Kontynentu do swojej diety włączył szklankę soku, spożycie warzyw i owoców wzrosłoby o ponad 50%.[4]
[1] Raport Freshfel, 2015
[2] WHO, Global Strategy on Diet, Physical Activity and Health, http://www.who.int/dietphysicalactivity/fruit/en/index2.html
[3] W. Płocharski, J. Markowski, B. Nosecka, U. Pytasz, K. Rutkowski, K. Stoś, Owoce, warzywa, soki – ich kaloryczność i wartość odżywcza na tle zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze, Przemył Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 2013
[4] Kompleksowa Europejska Baza Danych nt. Spożycia Żywności EFSA – 2016 (data dostępu: sierpień 2016)