Psychologowie przypuszczają, że zachowanie rodziców odgrywa tutaj kluczową rolę. Istnieje kilka teorii na ten temat.
Według teorii społecznego uczenia się częste i nadmierne chwalenie dzieci przez rodziców i komunikowanie im, jawnie lub skrycie, że są lepsze od innych osób, powoduje częstsze występowanie narcyzmu. Teoria psychoanalityczna twierdzi odwrotnie: brak ciepła rodziców powoduje, że dzieci stają się narcyzami, aby stworzyć mechanizm obronny na zasadzie „nie miałem czułości od rodziców, więc wymuszę na innych osobach pochwałę!”.
Ciekawe rozstrzygnięcia przynoszą wyniki badań opublikowanych w Psychological and Cognitive Sciences. Grupa prowadzona przez Eddiego Brummelmana z Uniwersytetu w Amsterdamie zdecydowała się zebrać i zbadać dane, by móc określić, która z tych dwóch teorii jest bardziej trafna.
Zbadano 565 holenderskich dzieci w wieku pomiędzy 7 a 12 rokiem życia, przeprowadzono wywiady z dziećmi i ich rodzicami. Celem była określenie poziomu „narcyzmu dziecka, samooceny dziecka, przeceniania dziecka przez rodziców i czułości rodziców”. Badacze rozmawiali z rodzinami co sześć miesięcy przez półtora roku.
Wyniki tych badań potwierdzają słuszność teorii społecznego uczenia się i zaprzeczają teorii psychoanalitycznej: Narcyzm był skorelowany z przecenianiem dziecka przez rodziców, a nie brakiem czułości rodziców. Jednocześnie nie oznacza to, że brak czułości rodziców nie skutkuje innymi problemami lub że jest lepszym podejściem do wychowania dzieci – w grupie badanych osób po prostu nie spowodował narcyzmu.
Jest to pierwsze badanie podłużne (tzn. takie, które bada przez jakiś czas zmiany w konkretnej grupie) na temat narcyzmu u dzieci. Narcyzm jest powiązany z nieempatycznymi, a nawet brutalnymi zachowaniami w relacjach. Dlatego autorzy badania mają nadzieję, że znajdą skuteczne metody, by zapobiec rozwojowi narcyzmu:
[negative]Jak do tej pory istnieje za mało potwierdzonych skutecznych metod zapobiegania narcyzmowi u dzieci. Dlatego ważne jest rozwijanie wiedzy o procesach doprowadzających do narcyzmu. Biorąc pod uwagę, że rozwija się on za sprawą przeceniania ze strony rodziców, edukowanie ich może być efektywną metodą. Ta wiedza może pomóc rodzicom okazywać czułość i wdzięczność swoim dzieciom zamiast uczenia dzieci odczuwania poczucia wyższości wobec innych.[/negative]
Oczywiście jedno badanie nie udowadnia niczego na sto procent, dlatego przeprowadzenie kolejnych jest koniecznością. Warto pamiętać, że korelacja pomiędzy przecenianiem swoich dzieci przez rodziców a narcyzmem była „średnia”, tzn. że inne czynniki, m.in. genetyczne dziedziczenie cech, także wchodzą w grę. Niemniej jednak, chyba warto zapamiętać, że kiedy dziecko wykonuje obrazek z makaronu, może lepiej wstrzymać z wypowiedzią, że przypomina ci to dzieło van Gogha.