Sytuacje w trakcie których odnosimy wrażenie, że dziecko ma trudności z rozumieniem i wykonywaniem poleceń lub z zapamiętaniem niedawno usłyszanych informacji powinny zwrócić naszą szczególną uwagę. Dodatkowo kłopoty z rozróżnieniem strony lewej i prawej, trudności z wiązaniem sznurowadeł lub posługiwaniem się kredkami, a także gubienie potrzebnych rzeczy mogą być pierwszymi sygnałami możliwych trudności w uczeniu się.
Zaburzenia umiejętności szkolnych dotyczą nawet 15% populacji, co przekłada się na dwoje – troje uczniów ze specyficznymi trudnościami w nauce w grupie przedszkolnej, szkolnej. Zaburzenia umiejętności szkolnych nie są wynikiem zaniedbań środowiskowych lub zbyt małej ilości czasu i uwagi poświęcanej na naukę. Nie są one też prostym efektem uszkodzeń narządów zmysłów, deficytów układu ruchu, problemów percepcyjnych czy urazów mózgu choć mogą im towarzyszyć. Badacze doszukują się przyczyn trudności w nauce w predyspozycjach genetycznych, patologiach z okresu prenatalnego bądź wczesnodziecięcego oraz w urazach okołoporodowych.
Wśród najczęściej spotykanych klasyfikacji zaburzeń umiejętności szkolnych wyróżnia się ich trzy rodzaje: zaburzenia czytania – dysleksja, zaburzenia rozumowania matematycznego – dyskalkulia i zaburzenia pisania – dysgrafia i dysortografia. Bardzo często te trzy typy traktowane są jako odmiany jednego szerszego zaburzenia – dysleksji rozwojowej. Jakie są jej objawy?
Kilka faktów, powinno zwrócić uwagę rodziców i opiekunów przedszkolaków – opóźniony rozwój mowy, notoryczne przekręcanie prostych słów czy trudności z pamięciowym opanowaniem wierszyków, rymowanek. Dzieci dyslektyczne często nie raczkują, mają problem z zakładaniem butów na odpowiednie stopy, nie potrafią prawidłowo odtworzyć zasłyszanego rytmu, notorycznie wpadają na przeszkody lub upadają. Następnie dochodzą problemy z odróżnianiem prawej ręki od lewej, orientacją przestrzenną, kolejnością dni tygodnia, z poczuciem kierunku. Problemy w codzienności szkolnej to m.in. kłopoty z pisaniem. Dyslektyk ma problem z utrzymaniem pisma w linii zeszytu, z pisaniem ze słuchu czy przepisywaniem tekstu. Zdarza się opuszczanie lub przestawianie liter i końcówek. Tempo pisania jest bardzo wolne, zdarzają się błędy ortograficzne i interpunkcyjne. Podobne kłopoty sprawia dylektykom czytanie. Zdarza i się pomijanie wyrazów lub całych wersów, zmiana kolejności wyrazów, koncentrowanie się na technice uniemożliwia zrozumienie tekstu. Na zajęciach plastycznych dzieci nie potrafią rozplanować przestrzeni na kartce i kładą zbyt silny nacisk na kredki, na geografii nie orientują w stronach świata przez co nie odczytują poprawnie map, a na lekcjach wychowania fizycznego wyróżniają się słabą sprawnością ruchową.
Jak pomóc dziecku z podejrzewaną bądź już zdiagnozowaną dysleksją rozwojową? Przede wszystkim obserwować i być czujnym na pojawiające się symptomy. Nie należy ignorować bądź umniejszać niechęci i niecierpliwości dziecka do codziennych czynności, a raczej zachęcać i stymulować je do nich za pomocą małych kroków oraz stwarzania sytuacji do ćwiczeń. Warto poświęcić czas na naukę zawiązywania butów, sylabizowanie z wyklaskiwaniem części wyrazów, akcentowanie rymów czy proste zabawy z piłką – podawanie jej lub rzucanie do celu.
Praca w domu z dzieckiem w wieku wczesnoszkolnym może sprowadzać się do odwzorowywania szlaczków, układania wyrazów z magnetycznych literek na lodówce, odmierzania składników potrzebnych do pieczenia, liczenia pieniążków w skarbonce. Terapeuci zwracają uwagę na konieczność dostrzegania mocnych stron dzieci z dysleksja rozwojową. Mają one większą łatwość tworzenia i przekształcania doznań percepcyjnych, są bardziej wrażliwe na otocznie i empatyczne, myślą obrazami – a nie słowami, co jest znacznie szybsze i sprawniejsze. Cechują się na ogół bardzo dobrą intuicją wykorzystując przy tym wszystkie zmysły. Ich żywa wyobraźnia wzmaga kreatywność i oryginalność. Uczniowie z dysleksją potrafią wielokrotnie zaskoczyć nauczyciela ponadprzeciętną, wyrywkową wiedzą i umiejętnościami pozaszkolnymi, ale brakuje im wiary w siebie i swoje możliwości.
